YÖS, çifte uyruklu vatandașlar, yabancı uyruklu vatandașlar, Türk vatandașı olup lise (orta öğretim) eğitiminin tamamını yurt dıșında tamamlamıș vatandașların katılabildiği Üniversite sınavıdır. YÖS ile üniversitelerin tüm bölümlerine (Eskișehir Anadolu Üniversitesi Pilotaj hariç) öğrenciler yerleșebilir. Yabancı Öğrenci Sınavı’nın ülkemizde uygulanan TYT-AYT ile benzerlikleri var gibi görünmesine rağmen temelinde farklı iki sınavdır.
YÖS öğrencinin analitik düșünce yeteneğini ölçen, kısa yollardan çözüm üretmesini bekleyen, öğrencinin ciddi manada zaman ile yarıștığı bir sınavdır. YÖS ile öğrenci, muadili diğer sınava göre sadece Matematikten (matematik ve alt bașlıkları) sınanmaktadır. Öğrenci TYT-AYT gibi tek bir sınava girmekle mükellef değildir, YÖS icin her üniversite kendi sınavını yapmakla beraber kendi yaptığı sınava alternatif olarak bir çok üniversitenin yaptığı sınavı da kabul eder. Sınava giren öğrenci sayısı TYT-AYT ye oranla 1/240 oranına yakın olup, YÖS ile tercih yapan öğrenciler kontenjan bazında 8-9 kat daha avantajlıdır.
YÖS (Yabancı Uyruklu Öğrenci Sınavı) 1981 yılından bugüne yapılmaktadır.
Yös tek başına bir sınav olmadığı için tekil konuşmak doğru değildir , her Üniversite şahsi olarak sınav tarihini kendi belirmekte olduğu için belli bir tek tarih bulunmamaktadır.Fakat ilk sınav her zaman Nisan ayı içinde başlamaktadır.Her üniversite kendi Fakültelerinde veya sınav merkezi açtığı üniversitelerde sınava girme hakkı vermektedir.
Yös sınavında herhangi bir sınırlama bulunmamaktadır,Öğrencinin bir çok sınava girmesi onun Üniversiteyi kazanma şansını yükseltir.Ayrıca çok sınava girmek diğer puanlamalarına herhangi bir etki yaratmamaktadır.
Yös sınavına gerek başvurularda veya katılımlarda herhangi bir yaş sınırı uygulaması bulunmamaktadır.
YÖS sadece lisans eğitimi için yapılan bir sınavdır. Türkiye’de yüksek lisans (mastır) ya da doktora eğitimi almak isteyen yabancı uyrukluların YÖS ile herhangi bir ilgileri yoktur.
Yabancı Uyruklu Öğrenci Sınavına başvurabilmek için, Yabancı uyruklu olmak (hiçbir devletin uyruğunda olmayanlar ve mülteciler dahil), Türk liselerinin veya Türk liselerine denk bir okulun son sınıfında okumak ya da benzeri bir okuldan mezun durumda bulunmak gerekir.
Ek olarak adayların, YÖS sonrası üniversitelere başvurular sırasında tercih etmek istedikleri yükseköğretim kurumlarınca belirlenen kayıt koşullarını taşımaları gerekir.
Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olanlar, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti vatandaşı olanlar, uyruğundan biri Türkiye Cumhuriyeti veya Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti olan çift uyruklular (çifte vatandaşlar), Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olup da lise öğrenimini yabancı bir ülkede veya Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde tamamlayanlar, Türkiye’deki bir yükseköğretim kurumundan disiplin suçu nedeniyle çıkarma cezası alanlarla, önceki yıllarda katıldıkları YÖS’de sahtekârlık yaptıkları saptananlar, kültür anlaşmaları, kültürel değişim programları ve benzeri düzenlemelerle, Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti’nce yabancı hükümetler emrine verilen burslardan veya yükseköğretim imkânlarından yararlandırılmış olanlar Yabancı Uyruklu Öğrenci Sınavına girmek için aday olamazlar. Bu adaylar, uluslararası bir sınav puanı ile de üniversitelere yabancı uyruklu öğrenci kontenjanından kabul için başvuramazlar.
Not: Çifte vatandaşlığı olanların (Uyruklarından bir tanesi T.C. olanların) YÖS’e girebilmeleri için öncelikle vatandaşlıktan çıkmaları gerekmektedir (vatandaşlıktan çıkma işlemi “Geçici İzinle Vatandaşlıktan Ayrılma Yasasından” yararlanarak yapılırsa, adaylar üniversite eğitimlerini bitirdikten sonra tekrar T.C. vatandaşlıklarını geri alabilirler.)
Vatandaşlıktan çıkma işlemini ancak 18 yaşında büyük olanlar gerçekleştirebilir. 18 yaşından küçük olup da vatandaşlıktan çıkmak için başvuruda bulunacakların velilerinin, öncelikle T.C. mahkemelerine “Kaza-i Rüşt ” davası açmaları gerekmektedir.
Mahkeme sonuçlandıktan sonra, vatandaşlıktan çıkmak için gerekli işlemler başlatılabilir.
Vatandaşlıktan çıkma işlemleri ortalama 4 ay kadar sürmektedir.
Kazai rüşt davası: Onbeş yaşını ikmal eden küçük, kendi rızası ve ana ve babanın mukayafakatı ile mahkemesi asliyece mezun kılınabilir. Vesayet altında ise, vasi de dinlenir.
Başvurular genellikle Aralık ayında başlayıp,Nisan ayına kadar sürmektedir.Üniversitelerimiz bu tarihler için her sene değişkenlik gösterdiği için belli bir tarih belirtmek doğru olmayabilir.
Üniversitelerimiz kendi sınavlarını düzenledikleri için fiyat her Üniversite sınavı için esnektir.Bir aralık belirlenecek olursak (100-500)Tl arası bir ücreti bulunmaktadır.
Başvuran adayların ülkelere göre dağılımları her sene değişmekle beraber, Azerbaycan, İran, Türkmenistan, Yunanistan, Bulgaristan ve Almanya pasaportlu adaylar yoğunluktadır.
YÖS’de Temel Öğrenme Becerileri Testi ve Türkçe Testi olmak üzere iki test vardır.
Temel Öğrenme Becerileri Testi, 45 adet Genel Yetenek (IQ), 30 adet Matematik ve 5 adet Geometri sorularından oluşmak üzere toplam 80 soru sorulur. Bu test için tanınan süre 90 dakikadır.
YÖS Temel Öğrenme Becerileri Testi’nde sorulan Matematik ve Geometri soruları konu bütünlüğü olarak incelendiğinde matematiğin ve geometrinin lise düzeyinde öğretilen her konu başlığını içerir. Soru tipleri ve yıllara göre dağılımları içerik olarak incelendiğinde adayların matematiksel bilgi birikimini ve pratiğini ölçmektedir.
YÖS’de Temel Öğrenme Becerileri Testi’nde sorulan Genel Yetenek (IQ) sorularının soru karakteri Sayısal Yetenek ve Şekil Yeteneği olmak üzere ikiye ayrılır. Sayısal yetenek soruları matematiksel ilişkileri kurabilme ve çözme amacına dayanan sorulardır. Bu soruları çözebilmek için temel matematiksel işlem bilgisine ve pratiğine sahip olmak gerekir.
Şekil Yeteneği soruları ise daha çok adayların soyut düşünebilme güçlerini ölçmeyi amaçlayan sorulara dayanır. Bu soruları çözebilmek için bilgiden daha çok şekiller arası ilişkileri yorumlayabilme ve bu şekiller arasında bağlantıları kurabilme becerisi gerekir. Bu beceri ise ancak yeterli derecede pratik yaparak geliştirilebilir.
Sınava girecek olan adayın,
– Sınav giriş belgesini,
– Pasaport ve kimlik belgesini mutlaka yanında bulundurması gereklidir.
Sınavda ilk olarak Temel Öğrenme Becerileri Testi (IQ, matematik, geometri) adaylara dağıtılır.
90 dk. sonunda Temel Öğrenme Becerileri Testi kitapçıkları adaylardan toplanır ve Türkçe testine girecek adaylara Türkçe Testi kitapçıkları dağıtılır ve bu test için de 60 dk. süre tanınır.
YÖS’de uygulanacak iki teste ait sorular, sınav sırasında iki kitapçık halinde adaylara verilecektir. Soru kitapçığındaki bütün sorular “çoktan seçmeli” tipte sorulardır. Her soru için beş farklı seçenek verilmiş olup bunlardan yalnızca biri sorunun doğru cevabıdır. Adayın yapması gereken, her sorunun doğru cevabını bularak “Cevap Kâğıdına” işaretlemektir. Cevap kâğıdında, bir soru için birden fazla seçenek işaretlenmişse veya bir seçenek için ayrılan yer yanlış bir biçimde işaretlenmişse o soru için verilen cevap yanlış sayılacaktır. Cevapların cevap kâğıdına işaretlenmiş olması gerekir. Soru kitapçığına işaretlenen cevaplar geçersiz sayılacaktır.
Üniversitelerin başvuru sırasında istedikleri belgeler birbirinden farklılık göstermekle beraber, genel olarak istenen belgeler aşağıda sıralanmıştır.
a. Adayın YÖS sınav sonucunun aslı veya onaylı kopyası
b. Eğer aday YÖS dışında bir sınav sonucu veya diploma ile başvuruda bulunuyorsa, adayın sınav sonucunun veya diplomasının Türkçe’ye veya İngilizce’ye çevrilmiş onaylı kopyası
c. Adayın lise diplomasının Türkçe’ye veya İngilizce’ye çevrilmiş onaylı kopyası
d. Adayın lisede aldığı derslerin dökümünü gösteren transkript belgesinin Türkçe’ye veya İngilizce’ye çevrilmiş onaylı kopyası
e. Adayın pasaportunun veya kimlik belgesinin belgesinin Türkçe’ye veya İngilizce’ye çevrilmiş onaylı kopyası
f. Üniversitenin web sitesinde yer alan başvuru formunun doldurulmuş hali
g. Adayın vesikalık fotoğrafları
h. Adayın diplomasının, Türk liselerine denk bir okulun mezun olduğunu gösteren denklik belgesi (Genelde kayıt sırasında istenir.)
Onaylı belge: Türkiye’de herhangi bir belgenin aslı ile aynı olup olmadığına dair karar verme ve imza yetkisine sahip olan kurumlar noterlerdir. Bir belge ancak noter onayı var ise aslına uygundur olarak kabul görür. Eğer Türkiye dışında iseniz, Türkiye Büyükelçilikleri ya da konsoloslukları da bu işlemi gerçekleştirebilirler.
Herhangi bir üniversitede yukarıda yer alan belgelerin birkaç tanesini isterken, başka bir üniversite tamamını isteyebilir bu nedenle lütfen ilgili üniversiteye başvuru yapmadan önce üniversitenin ilgili yıl için yaptığı “Yabancı Uyruklu Öğrenci Başvuru Kabul Koşullarını” üniversitenin web sayfasından ya da üniversitenin verdiği gazete ilanından mutlaka inceleyiniz.